ბირთვული ობიექტების უსაფრთხოება და დაცულობა უკრაინაში

უკრაინის ბირთვული ელექტროსადგურების რუკა

წყარო: ენერგოატომი, მსოფლიოს ბირთვული სიახლეები.

2022 წლის 19 მარტი-5 აპრილის პერიოდში განვითარებული მოვლენები

უკრაინა 15 ბირთვულ რეაქტორს მართავს, რაც მისი ელექტროენერგიის წარმოების დაახლოებით ნახევარს შეადგენს. რუსეთის სამხედრო აგრესიის პირობებში უკრაინის ბირთვული ობიექტების უსაფრთხოების და დაცულობის უზრუნველყოფის მიმართ გაზრდილი საფრთხე არსებობს.

უკრაინის ბირთვული სფეროს მარეგულირებლის განცხადებით, 2022 წ. 24 თებერვლის შემდეგ ქვეყანაში მოქმედი 15 რეაქტორიდან რვა აგრძელებს მუშაობას, მათ შორის ორი - რუსეთის მიერ კონტროლირებად ზაპორიჟიეს ატომურ ელექტროსადგურზე, სამი - რივნეში, ერთი -ხმელნიცკიში და ორი - სამხრეთ უკრაინაში. ასევე, ბირთვული უსაფრთხოების უზრუნველყოფის კუთხით, საგანგებო ყურადღებას ითხოვს ჩერნობილის ზონაში არსებული ინფრასტრუქტურაც.

5 მარტის ინფორმაციით, ატომური ენერგიების საერთაშორისო სააგენტოს (IAEA) გენერალური დირექტორი, რაფაელ მარიანო გროსი, აცხადებს, რომ კონფლიქტის დროს უკრაინის ბირთვულ ობიექტებზე მომუშავე პერსონალს უკიდურესად სტრესულ და რთულ სამუშაო პირობებში უხდება მუშაობა, მათი „მორალი და ემოციური მდგომარეობა“ არის „ძალიან დაბალი“. ეს განსაკუთრებით ეხება ზაპორიჟიეს ბირთვულ ელექტროსადგურზე და ჩერნობილის ობიექტზე მომუშავე პირებს, რადგან ჩერნობილის ტერიტორიას რუსული ჯარები 31 მარტამდე, ხუთი კვირის მანძილზე, აკონტროლებდნენ, ხოლო ზაპორიჟიეს ბირთვული ელექტროსადგური კვლავაც რჩება რუსეთის კონტროლის ქვეშ.

IAEA-ს გენერალური დირექტორის ცნობით, ატომური ელექტროსადგურის ოპერირების ამ უპრეცედენტო ვითარებამ სერიოზული ზიანი მიაყენა ბირთვული უსაფრთხოებისა და უსაფრთხოების შვიდი შეუცვლელი საბაზისო მოთხოვნის შესრულებას (საბაზისო მოთხოვნების ჩამონათვალი იხ. მიმოხილვის 24 თებერვალი - 9 მარტი 2022 გამოცემაში)

საბაზისო მოთხოვნებიდან უკიდურესად მნიშვნელოვანია, რომ ხელშეუხებელი იყოს უკრაინაში ბირთვული ობიექტების ფიზიკური მთლიანობა; ასევე, უზრუნველყოფილი იყოს ხალხის მუშაობა ნორმალურ პირობებში: „ოპერატიულმა პერსონალმა უნდა შეძლოს შეასრულოს უსაფრთხოების მოვალეობები და ჰქონდეს გადაწყვეტილებების მიღების უნარი გარედან მიმართული ზედმეტი ზეწოლის/წნეხის გარეშე“.

ჩერნობილის ბირთვული ელექტროსადგურის დაზიანებული ბლოკი

წყარო: https://www.bbc.com/news/world-europe-60945666

რადიაციის ფონური მაჩვენებელი ჩერნობილის ბირთვული ელექტროსადგურის გარშემო

1 აპრილს IAEA-ს გენერალური დირექტორი რაფაელ მარიანო გროსი როსატომის გენერალურ დირექტორს ალექსეი ლიხაჩოვს და რუსეთის სხვა მაღალჩინოსნებს შეხვდა კალინინგრადში. შეხვედრაზე რუსმა ოფიციალურმა პირებმა გენერალურ მდივანს დაუდასტურეს, რომ რუსეთის ძალებმა სრულად დატოვა ჩერნობილის ატომური ელექტროსადგური. გენერალური დირექტორი გროსი აპირებს უხელმძღვანელოს IAEA-ს დახმარებისა და მხარდაჭერის მისიას ჩერნობილის ატომურ ელექტროსადგურზე. ეს იქნება პირველი ასეთი ბირთვული უსაფრთხოებისა მისიების სერია უკრაინაში.

რუსულმა ჯარებმა ჩერნობილი აიღეს 25 თებერვალს, უკრაინაში შეჭრის მეორე დღეს. ჩერნობილის საგანგებო ზონაში განთავსებულ ბირთვულ საცავში ინახება 20,000 უკვე მოხმარებული ბირთვული საწვავის ანაკრები. აქვეა განთავსებული 1986 წ. აფეთქებული რეაქტორი 4-ის ნაშთები, რომელიც ნელ-ნელა დეკომისიას გადის უზარმაზარი ფოლადის გუმბათის ქვეშ, რომლის მშენებლობაშიც ატომური ენერგიების საერთაშორისო სააგენტომ და 30-მდე ქვეყანამ მიიღო მონაწილეობა.

ბოლო სამი მომუშავე რეაქტორი ჩერნობილის ტერიტორიაზე 2000 წელს დაიხურა და პერსონალის ძირითადი პასუხისმგებლობა ინფრასტრუქტურის უსაფრთხოების დაცვა გახდა. რუსეთის სამხედრო აგრესიამდე ჩერნობილის საგანგებო ტერიტორიაზე ნარჩუნდებოდა გამოსხივების უსაფრთხო ფონი, რომელიც დაირღვა რუსეთის ნაწილების ტერიტორიაზე შესვლის შემდეგ.

2022 წ. 25 თებერვალს უკრაინელმა ოფიციალურმა პირებმა განაცხადეს, რომ ჩერნობილის ავარიიდან 36 წლის შემდეგ პირველად გაიზარდა რადიაციის დონე ჩერნობილის საგანგებო ზონაში, ბირთვული ობიექტის გარშემო 32 კმ რადიუსის ფარგლებში.

მარტის თვეში უკრაინის პარლამენტმა, მის ხელთ არსებული მონაცემებიდან გამომდინარე, დაადასტურა, რომ რუსეთის სამხედრო ნაწილების შესვლის შემდეგ ჩერნობილის არეალში გამა რადიაციამ მნიშნელოვნად მოიმატა და ამის მიზეზად ჩერნობილის შემოსაზღვრულ ტერიტორიაზე მძიმე ტექნიკის გადაადგილება დაასახელა, თუმცა რუსეთის თავდაცვის სამინისტრომ უარყო რადიაციის მომატებული ფონის არსებობა.

ამასთან ერთად, რუსეთის სამხედრო ძალების მიერ ჩერნობილის ტერიტორიის დაკავების პირობებში ობიექტს ელექტროენერგია შეუწყდა ორჯერ, რის შედეგადაც კრიტიკულად მოხმარებული საწვავის შესანახი აუზები და რადიაციული ვენტილაციის სისტემები ელექტროენერგიის გარეშე დარჩა. მას შემდეგ, IAEA მონაცემებით, ელექტროენერგია აღდგა, მაგრამ უსაფრთხოების ზომების დაცვა ჩერნობილის ტერიტორიაზე კვლევაც გართულებულია რისკების გამო. მაგალითად, მარტში ქარხნის მიმდებარე ტერიტორიაზე ტყის ხანძარი გაჩნდა, რამაც 36 წლის წინანდელი ავარიის შედეგად შექმნილი რადიოაქტიური ნივთიერებების გაფანტვას შეუწყო ხელი. რუსული ოკუპაციის დროს უკრაინელი მეხანძრეები რეგიონში შესვლას ვერ ახერხებდნენ და ცეცხლის ჩაქრობას დიდი დრო დასჭირდა.

ენერგოატომი, უკრაინის სახელმწიფო ბირთვული ენერგიების მარეგულირებელი კომპანია, ასევე იტყობინება, რომ რუსულმა ძალებმა ჩერნობილის საგანგებო ზონის ყველაზე დაბინძურებულ ნაწილში გათხარეს თხრილები, სადაც მიიღეს რადიაციის "მნიშვნელოვანი დოზები“. ზოგიერთ რუს ჯარისკაცს, როგორც ჩანს, არ ესმოდა, რომ რადიაციულ ზონაში იმყოფებოდა, აცხადებს Reuters.

IAEA-მ ჯერ კიდევ ვერ დაადასტურა ცნობები იმის შესახებ, რომ რუსული ძალები ჩერნობილის საგანგებო ზონაში ყოფნისას რადიაციის მაღალ დოზას იღებდნენ. IAEA გეგმავს დამოუკიდებლად შეაფასოს, მიიღეს თუ არა რუსეთის ჯარებმა რადიაციის მაღალი დოზები ჩერნობილის ოკუპაციის დროს.

თანაც, ექსპერტების თანახმად, რუსი ჯარის დიდი ნაწილი დაავადებული ვერ იქნება სერიოზული რადიაციული დაავადებით, რადგან სავარაუდო ავადმყოფობა წარმოიშვა მხოლოდ ჩერნობილის გარემოში არსებული რადიოაქტიური მტვრისგან. არსებული ინფორმაციის თანახმად, რუსი ჯარისკაცები თხრიდნენ თხრილებს ე.წ.“წითელ ტყეში,” სადაც მკვდარი, დაბინძურებული ხეები ბულდოზერებით დამარხეს ბირთვული ავარიის შემდეგ. უკრაინელი სპეციალისტები აცხადებენ, რომ თუ მძიმედ დაავადებული ჯარისკაცი არსებობს, მწვავე რადიაციული ავადმყოფობა უფრო მეტად გამოწვეული უნდა იყოს „ძლიერად რადიოაქტიურ მასალებთან კონტაქტით და არა წითელ ტყესთან დაკავშირებული აქტივობებით“.

ხარკოვის ბირთვული ობიექტი

4 აპრილს უკრაინის მხარემ აცნობა IAEA-ს, რომ ხარკოვში მდებარე ბირთვულ ობიექტს, სადაც განთავსებულია სუბკრიტიკული ბირთვული მასალა,ჯერ კიდევ არ მიეწოდება ელექტროენერგია ელექტრო ტრანსფორმატორის დაზიანების გამო. დაბომბვის შედეგად გართულდა ელექტროენერგიის აღდგენა. ობიექტზე არსებული მოწყობილობები გამოიყენებოდა კვლევისა და განვითარებისთვის და სამედიცინო და სამრეწველო გამოყენების რადიოიზოტოპების წარმოებისთვის. ასევე, აღსანიშნავია, რომ მარტის ბოლოს ხარკოვის ბირთვულ ობიექტთან ახლოს აღმოჩენილი იყო აუფეთქებელი იარაღი. უფრო დეტალური შემოწმების შედეგად დადგინდა, რომ რაკეტის სხეული იყო ასაფეთქებელის გარეშე და, შესაბამისად, არ წარმოადგენდა საფრთხეს.

დეტალური ინფორმაცია უკრაინაში არსებული ბირთვული ელექტროსადგურების შესახებ

ზაპორიჟიეს ბირთვული ელექტროსადგური

წყარო: https://bellona.org/

ქალაქ ზაპოროჟიესთან მდებარეობს ევროპის უდიდესი ატომური ელექტროსადგური. 4 აპრილის მონაცემებით ელექტროსადგური რუსეთის ჯარით არის გარშემორტყმული, ხოლო უკრაინელი თანამშრომლები აგრძელებენ ქარხნის ფუნქციების მონიტორინგს შიგნიდან. უკრაინული ოფიციალური პირები აცხადებენ, რომ რუსეთის სახელმწიფო ბირთვულმა კორპორაციამ როსატომმა ინჟინრები გაგზავნა ქარხანაში, რომლებიც ახლა აძლევენ ბრძანებებს დატყვევებულ პერსონალს.

რუსეთის სამხედრო აგრესიის დაწყების შემდეგ, 2022 წ. 4 მარტს, რუსულმა ჯარებმა ზაპორიჟიეს ქარხნის ტერიტორიაზე სცადეს აეფეთქებინათ საბრძოლო მასალა, რომელიც არ აფეთქდა. გავრცელებული ინფორმაციით, ბირთვული ელექტროსადგურის სტრუქტურას ზიანი არ მიყენებია. ობიექტის ექვსი რეაქტორიდან - რომელთაგან მხოლოდ ორი ფუნქციონირებს - არცერთი არ დაზარალდა და რადიაციის გაჟონვა არ ყოფილა.

მდებარეობა: ზაპორიჟიეს ქარხანა მდებარეობს კახოვკას წყალსაცავის გასწვრივ უკრაინის ზაპორიჟიეს ოლქში, ქალაქ ენერჰოდართან, კიევიდან სამხრეთ-აღმოსავლეთით 690 კილომეტრში. ეს არის ევროპაში უდიდესი ატომური ელექტროსადგური, რომელიც შედგება ექვსი ატომური რეაქტორისგან, თითოეული 1000 მეგავატი სიმძლავრით. ქარხნის მიერ წარმოებული სიმძლავრე უზრუნველყოფს უკრაინაში გამოყენებული მთლიანი ენერგიის მეხუთედს.

რეაქტორის შექმნის ისტორია: საბჭოთა ხელისუფლებამ მიიღო გადაწყვეტილება ქარხნის აშენების შესახებ 1978 წელს და მშენებლობა დაიწყო 1981 წელს. 1984 წლიდან 1987 წლამდე ექსპლუატაციაში შევიდა ბლოკები: პირველი, მეორე, მესამე და მეოთხე. მეხუთე ბლოკი ექსპლუატაციაში შევიდა 1989 წელს, ხოლო მეექვსე ბლოკმა ფუნქციონირება მხოლოდ 1995 წელს დაიწყო, მას შემდეგ რაც ჩერნობილის შემდგომი მორატორიუმი გაუქმდა ახალი რეაქტორის მშენებლობაზე.

რეაქტორის მოხმარებული საწვავის შენახვა: ზაპორიჟიეს ქარხანა პირველია უკრაინაში, რომელიც იყენებს მშრალი მოხმარებული საწვავის შესანახ ობიექტს. ამ სქემის მიხედვით, მოხმარებული საწვავის ელემენტები ჯერ უნდა გაცივდეს მოხმარებული საწვავის აუზებში სულ მცირე ხუთი წლის განმავლობაში. ამ დროის განმავლობაში მოხმარებული საწვავიდან გამოიყოფა ნარჩენი ენერგია. შემდეგ საწვავის ანაკრები გადადის მშრალ შესანახ ობიექტში. იქ ანაკრებები ინახება ვერტიკალურად და ვენტილირდება ჰაერით. მშრალი დახარჯული საწვავის საცავი ექსპლუატაციაში შევიდა 2001 წლის აგვისტოში.

რეაქტორის სიცოცხლის გახანგრძლივება: ზაპორიჟიეს ქარხანაში პირველ, მეორე, მეოთხე და მეხუთე ერთეულებს გაუგრძელდა სიცოცხლის ხანგრძლივობა. პირველი რეაქტორი უნდა დახურულიყო 2015 წელს, მაგრამ იმუშავებს 2025 წლამდე. მეორე ბლოკი უნდა დახურულიყო 2016 წელს, მაგრამ იმუშავებს 2026 წლამდე. მეოთხე რეაქტორის ოპერირების ვადა 2018 წლამდე იყო განსაზღვრული, მაგრამ იმუშავებს 2028 წლამდე. მეხუთე ბლოკის დახურვა განსაზღვრული იყო 2028 წელს, მაგრამ იმუშავებს 2030 წლამდე. მესამე ბლოკი დაიხურა 2017 წელს სიცოცხლის გახანგრძლივებასთან დაკავშირებული განახლებების გამო. თუმცა ჯერჯერობით ბლოკს გახანგრძლივებული ვადა არ აქვს მინიჭებული.

2014 წლის მაისში, რამდენიმე შეიარაღებულმა მამაკაცმა, რომლებიც წარმოადგენდნენ ულტრამემარჯვენე პოლიტიკურ ჯგუფს, სცადეს ქარხანაში შესვლა, მაგრამ უკრაინულმა პოლიციამ შეძლო მათი შეჩერება. რადგან ქარხანა მდებარეობს დონბასის რეგიონთან ახლოს, მიმდინარე ომის დაწყებამდე რვა წლის განმავლობაში საფრთხე შეექმნა ქარხნის უსაფრთხოებას სამხედრო თავდასხმის რისკების გაზრდის გამო.

ხმელნიცკის ბირთვული ელექტროსადგური

წყარო: https://bellona.org/

მდებარეობა: ხმელნიცკის ატომური სადგური მდებარეობს ხმელნიცკის რეგიონის ჩრდილოეთ ნაწილში, კიევის დასავლეთით 350 კილომეტრში, მაღალი სეისმური აქტივობის ზონაში. ქარხანაში მუშაობს ორი რუსული წარმოების VVER-1000 რეაქტორი, რომელთაგან თითოეული 1000 მვტ სიმძლავრის ენერგიას გამოიმუშავებს.

რეაქტორის შექმნის ისტორია: საბჭოთა ხელისუფლებამ 1975 წელს მიიღო ქარხნის აშენების გადაწყვეტილება, რომელიც თავდაპირველად ითვალისწინებდა 4 რეაქტორის მშენებლობას. პირველი ბლოკის მშენებლობა დაიწყო 1981 წელს და დასრულდა 1987 წელს. მეორე ბლოკის მშენებლობა 1983 წელს დაიწყო, მაგრამ მისი დასრულება გადაიდო 1990 წელს მთავრობის მიერ დაწესებული მორატორიუმით ახალი რეაქტორის მშენებლობაზე. მორატორიუმის მოხსნის შემდეგ მეორე ბლოკის მშენებლობა განახლდა. მაგრამ დაფინანსების ნაკლებობამ პროექტი გაახანგრძლივა და ის 2005 წლამდე არ დასრულებულა.

ამჟამად ხმელნიცკის ბირთვულ ობიექტზე მუშაობს ერთი რეაქტორი

ქარხნის დარჩენილი ორი რეაქტორის მშენებლობა თავდაპირველად დაგეგმილი იყო 2011 წლის ხელშეკრულებით Atomstroyexport-თან ერთად, რუსული სახელმწიფო ბირთვული კორპორაციის როსატომის მხარდაჭეირით. ეს შეთანხმება გაუქმდა 2015 წელს მოსკოვის მიერ ყირიმის ანექსიის შემდეგ. კორეის ენერგეტიკულ ფირმასთან 2016 წლის გარიგების თანახმად, რეაქტორების დასრულების პროცესმა მცირე პროგრესს მიაღწია.

ასევე გაურკვეველია, გაგრძელდება თუ არა 2021 წლის გარიგება ქარხანასა და Westinghouse-ს შორის AP 1000 რეაქტორის აშენების შესახებ.

რეაქტორის სიცოცხლის გახანგრძლივება: ხმელნიცკის ქარხნის ერთმა რეაქტორმა მიიღო სიცოცხლის გახანგრძლივების უფლება. პირველი ერთეულის რეაქტორის დახურვა 2018 წლისათვის იგეგმებოდა, მაგრამ იმუშავებს 2028 წლამდე.

რივნეს ბირთვული ელექტროსადგური

წყარო: https://bellona.org/

მდებარეობა: რივნეს ბირთვული სადგური მდებარეობს ქალაქ ვარაშთან (ცნობილი კუზნეცოვსკის სახელით 2016 წლამდე) რივნეს ოლქში, უკრაინის ჩრდილო-დასავლეთით, კიევიდან დასავლეთით 390 კილომეტრში. ოთხი აგრეგატის ერთობლივი სიმძლავრეა 2835 მვტ.

რეაქტორის შექმნის ისტორია: ქარხანაში მუშაობს ოთხი რეაქტორი, ორი საბჭოთა წარმოების VVER-440 და ორი საბჭოთა/რუსული აშენებული VVER-1000. ეს იყო პირველი ატომური ქარხანა უკრაინაში, სადაც მოხდა VVER სერიის რეაქტორის მშენებლობა, რომელიც განსხვავდებოდა საბჭოთა დიზაინის გრაფიტის ზომიერი RBMK ტიპის რეაქტორებისგან, რომელთაგან ერთ-ერთი აფეთქდა ჩერნობილში 1986 წელს.

მისი მშენებლობა თავდაპირველად დაიგეგმა საბჭოთა კავშირში 1971 წელს, როგორც დასავლეთ უკრაინის ბირთვული ელექტროსადგური; შემდეგ სახელი შეიცვალა და გახდა Rivne ექსპლუატაციაში შესვლისას. მშენებლობა დაიწყო1973 წელს და ორი VVER-440 ერთეული ექსპლუატაციაში შევიდა 1980 და 1981 წლებში. მესამე ბლოკი, VVER-1000, ექსპლუატაციაში შევიდა 1986 წელს.

მეოთხე ბლოკის ექსპლუატაციაში გაშვება დაგეგმილი იყო 1991 წელს, მაგრამ უკრაინის მთავრობის 1990 წლის მორატორიუმმა ახალი რეაქტორების მშენებლობაზე ხელი შეუშალა მშენებლობას. მორატორიუმის მოხსნის შემდეგ, მეოთხე რეაქტორის მშენებლობა 1993 წელს განახლდა და საბოლოოდ ის კომერციულ მომსახურებაში შევიდა 2006 წელს.

ამჟამად მუშაობს სამი რეაქტორი

რეაქტორის სიცოცხლის გახანგრძლივება: რივნეს ბირთვულ ობიექტზე პირველი, მეორე და მესამე ბლოკებმა მიიღეს სიცოცხლის ვადის გაგრძელება: პირველი ბლოკი უნდა დახურულიყო 2010 წელს, მაგრამ იმუშავებს 2030 წლამდე. მეორე ბლოკი უნდა დახურულიყო 2011 წელს, მაგრამ იმუშავებს 2031 წლამდე. მესამე რეაქტორის დახურვა დაგეგმილი იყო 2017 წლისათვის, მაგრამ მას 20 წლით გაუხანგრძლივდა მოქმედების ვადა - 2037 წლამდე.

ქარხნის უსაფრთხოების კიდევ ერთი საკითხია ის ნიადაგი, რომელზეც ის დგას. ის ხასიათდება ნიადაგების და ნიჟარების მონაცვლეობით, რამაც სათანადო მონიტორინგის არარსებობის შემთხვევაში შეიძლება საფრთხე შეუქმნას ქარხნის ინფრასტრუქტურას.

სამხრეთ უკრაინის ბირთვული ელექტროსადგური

წყარო: https://bellona.org/

მდებარეობა: სამხრეთ უკრაინის ატომური სადგური მდებარეობს ქალაქ იუჟნიუკრაინსკის მახლობლად, მიკოლაევის ოლქში, კიევიდან სამხრეთით 350 კილომეტრში. ეს არის უკრაინის სიდიდით მეორე მოქმედი ბირთვული სადგური და არის სამხრეთ უკრაინის ენერგეტიკული კომპლექსის ნაწილი, ტაშლიკის სატუმბი-საცავის ელექტროსადგურთან და ოლექსანდრივსკას ჰიდროელექტროსადგურთან ერთად. ქარხანა მდებარეობს სტეპებზე მდინარე პივდენი ბუგის ნაპირებზე და მისი სამი რეაქტორი გამოიმუშავებს 2850 მვტ ელექტროენერგიას.

რეაქტორის შექმნის ისტორია: სამხრეთ უკრაინის ბირთვული ელექტროსადგურის პირველი ბლოკის მშენებლობა დაიწყო 1975 წელს და დასრულდა 1983 წელს. პირველ ერთეულს მოჰყვა მეორე და მესამე 1985 და 1989 წლებში, შესაბამისად. დაიგეგმა მეოთხე რეაქტორი, მაგრამ მისი მშენებლობა საბჭოთა ბრძანებით შეჩერდა.

ამჟამად მუშაობს ორი რეაქტორი

რეაქტორის სიცოცხლის გახანგრძლივება: სამხრეთ უკრაინის ბირთვულ ელექტროსადგურში ორმა რეაქტორმა მიიღო სიცოცხლის ხანგრძლივობა, ხოლო ერთი დაიხურა 2019 წელს სიცოცხლის გახანგძლივების მიზნით.

სამხრეთ უკრაინის ბირთვულ სადგურზე სამივე რეაქტორმა სიცოცხლის ხანგრძლივობა გაიგრძელა. პირველი ერთეული უნდა დახურულიყო 2013 წელს, მაგრამ იმუშავებს 2023 წლამდე. მეორე ნაწილი უნდა დახურულიყო 2015 წელს, მაგრამ იმუშავებს 2025 წლამდე. მესამე რეაქტორი, რომელიც უნდა გაშვებულიყო 2020 წლამდე და ამჟამად გადის განახლებას, იმუშავებს 2030 წლამდე.

მნიშვნელოვანი მოვლენები: სამხრეთ უკრაინის ბირთვული ელექტროსადგური პირველი სადგურია, რომელმაც გამოიყენა დასავლეთის ბირთვული საწვავის მიმწოდებლის Westinghouse-ის მიერ დამზადებული საწვავი. ეს იმ ძალისხმევის შედეგია, რომელიც მიმართულია უკრაინული ინდუსტრიის გათავისუფლდებაზე რუსეთში წარმოებულ საწვავზე დამოკიდებულებისგან.

2005 წელს ქარხნის მესამე ბლოკი დატვირთული იყო რუსული და ექსპერიმენტული Westinghouse ასამბლეის ნაზავით საპილოტე ექსპლუატაციის პერიოდისთვის. თუმცა, ტესტი წარუმატებელი აღმოჩნდა. უკრაინის სახელმწიფო ბირთვული ოპერატორი Energoatom ამტკიცებდა, რომ Westinghouse-ის შეკრებებს ჰქონდათ დეფექტი. თავის მხრივ, ვესტინგჰაუსი ამტკიცებდა, რომ მისი საწვავი არასწორად იყო დატვირთული. ამან გამოიწვია მესამე განყოფილების ხანგრძლივი გათიშვა.

მიუხედავად ამისა, 2008 წელს Energoatom-მა კონტრაქტი გააფორმა Westinghouse-თან 630 ანაკრებზე, რომლებიც ჩაიტვირთება სამხრეთ უკრაინის ქარხნის სამ რეაქტორში.

2008 წელს Energoatom-მა და Westinghouse Electric Sweden-მა გააფორმეს კონტრაქტი ახალი საწვავის მიწოდებაზე ექვსი რეაქტორისათვის. თუმცა, 2012 წელს სამხრეთ უკრაინის ატომურ ელექტროსადგურზე საცდელი გამოყენებისას საწვავი დეფორმირებული იყო და სერიოზული ზიანი მიაყენა რეაქტორს. ამის შემდეგ უკრაინამ შეაჩერა ვესტინგჰაუსის საწვავის გამოყენება მისი გადამუშავების მოლოდინში. თუმცა, 2014 წელს რუსეთის მიერ ყირიმის ანექსიის შემდეგ, კონტრაქტი აღდგა და გახანგრძლივდა.

IAEA Updates on nuclear safety, security and safeguards implications of the conflict in Ukraine as a result of the Russian Federation’s military operation that began on 24 February. Available at: https://www.iaea.org/nuclear-safety-and-security-in-ukraine

Nuclear issues, Nuclear Russia, Ukraine. A brief guide to Ukraine’s nuclear power plants. Bellona. 21 March 2022. Available at: https://bellona.org/news/nuclear-issues/2022-03-a-brief-guide-to-ukraines-nuclear-power-plants

Russian forces leave Chernobyl; UN watchdog offers Ukraine more help. Bulletin of the Atomic Scientists. 1 April 2022. Available at: https://thebulletin.org/2022/04/russian-forces-leave-chernobyl-un-watchdog-offers-ukraine-more-help/?fbclid=IwAR1nACvp4ToYnBk_i0eQi2i1mOgwstQZetwO-RlD5XIzRMAtlSKogX1VPu8